Van de jeugdinstelling naar het podium
In Gent doorbreken tZitemzo en Parcoeur het stigma rond jeugdzorg
Tien jaar geleden belandde Kailey Schokaert door een moeilijke thuissituatie in een instelling. Wat volgde, was een allesbehalve gemakkelijke periode. Vandaag studeert ze criminologie om via het jeugdbeleid jongeren zoals zij vlotter op weg te helpen. De gevoelens van onrecht, onmacht, onbegrip en opstand die zij ervaarde, brengt ze tot uiting in het toneelstuk ‘Dossier O’.
“Had ik vroeger geweten wat ik vandaag allemaal weet dankzij mijn opleiding, was mijn leven ongetwijfeld anders verlopen”, zegt Kailey stellig. “Ik dacht als tiener dat mijn mening niet telde omdat ik minderjarig was, en dat ik dus geen andere keuze had dan in een jeugdinstelling te blijven. Maar je mening doet er wél toe. Had ik mijn rechten gekend, was ik meer voor mezelf opkomen. Dan had ik gekeken naar oplossingen zoals pleegzorg, en was ik vast gelukkiger geweest.”
Vandaag straalt ze geluk en zelfvertrouwen uit, maar dat was lange tijd anders. “Mijn mama had problemen, waardoor ik rond mijn twaalfde uit huis ben geplaatst”, vertelt Kailey. “Tijdens het eerste middelbaar woonde ik op internaat, vanaf het tweede verhuisde ik naar een instelling. Daar ben ik gebleven tot ik 17 jaar en 4 maanden was: eerder mag je niet op eigen benen staan. Maar ik hoorde daar niet thuis. Er verbleven jongeren met heel uiteenlopende problemen, die elders veel beter geholpen hadden kunnen worden. In mijn leefgroep zat bijvoorbeeld een meisje die een kleptomane was en een pathologische leugenaar. De meesten gingen niet eens naar school. Ze lieten het brandalarm afgaan om drie uur ’s nachts, midden in de examens. Zelf probeerde ik wél iets van mijn leven te maken. Eén keer ben ik weggelopen, omdat de wifi niet werkte en ik internet nodig had voor mijn huiswerk. Er was op dat moment zoveel aan de hand in de instelling, dat de begeleiders niet de tijd hadden om dat op te lossen. Ik ben mijn huiswerk dan maar elders gaan maken. De politieagent die me terugbracht was niet boos, hij had medelijden.”
Inzicht en inspiratie
Kailey had geen goede banden met haar medebewoners, maar was wel hecht met enkele begeleiders, onder wie jeugdwerker en theaterregisseur Danny Keuppens. Hij stelde voor om een toneelstuk te baseren op Kailey’s leven. “Ik wou dat wel, maar ik voelde me daar pas klaar voor toen ik al alleen woonde. Door de weg die ik had afgelegd in beeld te brengen, hoopte ik jongeren in een soortgelijke situatie te helpen. Ook wou ik graag mee acteren, maar niet mijzelf vertolken. Toekijken hoe iemand anders mij speelde, zag ik als een manier om te leren omgaan met wat ik allemaal heb meegemaakt.”
Er kwam een script, acteurs werden gecast en de repetities gingen van start. Toen gooide corona roet in het eten. “We hebben de repetities meermaals stilgelegd en weer hernomen. Het is zelfs tot enkele voorstellingen gekomen, die goed onthaald werden. Maar door de lockdown moesten we er toch mee stoppen.”
De boodschap van het theaterstuk blijft brandend actueel. Daarom willen Kailey en Danny het weer op de scène brengen. Met de hulp van kinderrechtencentrum tZitemzo en het streekfonds organiseren ze een crowdfunding om 2.000 euro op te halen. Als dat lukt, wordt het bedrag verdubbeld door #Een hart voor Gent.
“Dat is nodig omdat we met professionele acteurs en muzikanten werken, in een echt theater”, klinkt het. Zo kan het stuk volgend najaar worden gespeeld voor jongeren en jeugdwerkers, maar evengoed voor het brede publiek. Terwijl je toeschouwers een fijne avond bezorgt, kun je hen tegelijk informeren, inspireren, inzichten bieden en tonen dat het stigma dat rond jeugdzorg hangt, onterecht is. In welke omstandigheden je ook opgroeit, je moet altijd voor je rechten blijven opkomen en je kan altijd iets van je leven maken.
Dun gezaaid
Het is niet de eerste keer dat Danny Keuppens een (auto)biografische productie in goede banen leidt. “Ik ben toneelregisseur van opleiding. Toen ik een voorstelling mocht maken in de gesloten instellingen in Beernem en Ruiselede, hebben die jongeren mijn hart gestolen. Toen heb ik de overstap naar de jeugdzorg gemaakt”, legt hij uit. Sindsdien gaat hij onder de vlag ‘Parcoeur’ ook op een creatieve manier aan de slag met het levensverhaal van jongeren die hij leert kennen. “Het resultaat is altijd heel persoonlijk. Dat geldt ook voor Kailey’s theaterstuk ‘Dossier O’. Er zit bijvoorbeeld een uitgesproken boodschap in voor haar moeder. Toen zij het moeilijk had, heeft zij Kailey bepaalde dingen aangedaan. Uiteraard moet je samen voldoende stilstaan bij het effect dat het kan hebben als je zoiets op scène brengt. Kailey heeft daarom besloten om het script op voorhand te laten lezen door haar moeder, met wie ze intussen een betere band heeft. Die kon zich erin vinden. Dat zij ermee heeft ingestemd om dat verleden op het toneel ter sprake te brengen, is een vorm van erkenning: ‘Inderdaad, ik heb fouten gemaakt. Ik kon er toen niet zijn als mama.’ Die boodschap kan gebracht worden omdat zij en Kailey er intussen wel voor elkaar zijn.”
Volgens Danny zijn verhalen als die van Kailey heel waardevol om te delen. “Ik hoor ze helaas geregeld. Als zich een crisissituatie voordoet in een gezin, raken mensen soms in paniek en wordt een kind weggehaald van huis, terwijl dat niet altijd nodig is. De plaatsen in de jeugdzorg zijn zo dun gezaaid dat elk plekje inderhaast in beslag wordt genomen. Nadenken over de vraag of dat wel de juiste plaats is voor die jongere, die tijd is er niet altijd. Daardoor komen sommigen ergens terecht waar ze meer moeilijkheden ervaren dan steun. Het stuk wil de jeugdinstellingen, begeleiders of jongeren niets verwijten, wel willen we onder de aandacht brengen dat het systeem niet werkt zoals het zou moeten.”
Toegankelijk voor iedereen
tZitemzo neemt een voortrekkersrol op bij het organiseren van de crowdfunding om ‘Dossier O’weer voor het voetlicht te brengen. Het Gentse kinderrechtencentrum komt op voor de rechten van minderjarigen, onder meer door vragen van kinderen en jongeren te beantwoorden en door hun stem te vertegenwoordigen op beleidsniveau. “We leggen allerlei kwesties voor aan groepen minderjarigen. Als we hun mening erover kennen, kunnen we op een geïnformeerde manier in hun belang handelen”, zegt coördinator Karin Maes. “Daarnaast zetten we in op begrijpbaarheid binnen de jeugdzorg. De structuur van jeugdhulp is ingewikkeld en het gebruik van vaktaal maakt de zaken niet eenvoudiger, zeker voor jongeren die hulp nodig hebben. Wij voorzien duidelijke informatie, zodat zij weten waar zij terechtkunnen.”
tZitemzo neemt een voortrekkersrol op bij het organiseren van de crowdfunding om ‘Dossier O’weer voor het voetlicht te brengen. Het Gentse kinderrechtencentrum komt op voor de rechten van minderjarigen, onder meer door vragen van kinderen en jongeren te beantwoorden en door hun stem te vertegenwoordigen op beleidsniveau. “We leggen allerlei kwesties voor aan groepen minderjarigen. Als we hun mening erover kennen, kunnen we op een geïnformeerde manier in hun belang handelen”, zegt coördinator Karin Maes. “Daarnaast zetten we in op begrijpbaarheid binnen de jeugdzorg. De structuur van jeugdhulp is ingewikkeld en het gebruik van vaktaal maakt de zaken niet eenvoudiger, zeker voor jongeren die hulp nodig hebben. Wij voorzien duidelijke informatie, zodat zij weten waar zij terechtkunnen.”
Het adviescentrum geeft geregeld vormingen als expert in jeugdrecht, zoals aan de Universiteit van Gent. “In de opleidingen criminologie en rechten maken we van de gelegenheid gebruik om vrijwilligers met de juiste achtergrond te rekruteren. Zo kunnen zij extra kennis opdoen over de thematiek en intussen jongeren helpen”, vertelt verantwoordelijke eerstelijnswerking Elise Blondeel. “Ook Kailey meldde zich aan, om haar steentje bij te dragen als ervaringsdeskundige. Nadat ze ons was komen versterken, vertelde ze over ‘Dossier O’. Het leek ons fantastisch om dat toneelstuk van onder het stof te halen. Doordat wij met droge materie te maken krijgen, is deze voorstelling een ideale, meer toegankelijke manier om te tonen wat sommige jongeren meemaken en wat hun adviezen zouden zijn voor het beleid, zowel voor mensen in de sector als erbuiten.”
Foto’s : Bas Bogaerts
Dank aan onderstaande partners van #Een hart voor Gent die de ingezamelde middelen via crowdfunding verdubbelen.
