Bakje troost tegen taboes en eenzaamheid

“Bèta wordt in de geestelijke gezondheidszorg geassocieerd met herstel. Onze mobiele koffiebar had dus evengoed ‘Bar Herstel’ kunnen heten, maar ‘Bar Bèta’ klinkt beter”, lacht Ineke Rooman. Zij is als stafmedewerker een van de initiatiefnemers van het project van psychiatrisch ziekenhuis Sint-Lucia, dat een onderdeel is van de groep Philippus Neri Waas & Dender. “De vraag welke uitdagingen wij als geestelijke gezondheidsinstelling ervaren en hoe die aan te pakken is voortdurend aan de orde. Een van de grootste moeilijkheden is het taboe dat op psychische problemen rust. Daarom willen we buiten onze ziekenhuismuren treden, om in contact te komen met de maatschappij.”

“Maar er zijn drempels in beide richtingen”, merkt therapeutisch directeur Astrid Van Raemdonck op. “Voor patiënten die in opname zijn geweest, is het niet evident om opnieuw een plek te vinden in de samenleving. Bij ons stappen ze even uit de ratrace en komen ze tot rust. Tijdens therapieën geven we dingen een plaats, zoeken we naar hun sterktes en trainen we vaardigheden. Dat duurt maanden, soms jaren. Daarna is het aftasten of het lukt om weer elke dag mee te draaien in de maatschappij en aan allerlei verwachtingen te voldoen. We proberen dat eerst te oefenen via vrijwilligerswerk. Maar ook daar botsen patiënten op vooroordelen, waardoor plaatsen voor vrijwilligerswerk beperkt zijn. Met dit initiatief creëren we zelf zo’n plek.”

De aanwezigheid van zowel ervaringsdeskundigen als therapeuten maakt het wellicht gemakkelijker om eventuele moeilijkheden die je als bezoeker ervaart onder woorden te brengen. “Je móet bij de koffie niet praten over hoe het met je gaat. Er moet helemaal niets”, zegt Ineke Rooman. “Maar het mag wel. Nu duurt het gemiddeld tien jaar voor iemand met een psychische problematiek hulp zoekt. Dat is heel lang, wat herstel ook moeilijker maakt. Mochten onze medewerkers tijdens een babbel in ‘Bar Bèta’ merken dat iemand een bepaalde nood heeft, kunnen zij doorverwijzen naar bijvoorbeeld een psycholoog of het CAW. Zo wordt de stap naar professionele hulp kleiner.”

Behalve een bakje troost en een warme babbel zal Bar Bèta op elke standplaats ook een gratis activiteit aanbieden. Daartoe wil het projectteam de handen in elkaar slaan met lokale partners, van de kickboksclub tot Okra. De afspraken worden op dit moment gemaakt. Buurtbewoners zullen op die manier ook kunnen deelnemen aan, pakweg, een sportinitiatie of breiworkshop aan de koffiebar. Zo leren ze de plaatselijke verenigingen beter kennen, en vinden ze hopelijk een weg naar nieuwe vrijetijdsbesteding.

“In eerste instantie zal Bar Bèta parkeren op verschillende plekken in de stationswijk. Daar is zeker nood aan zulke activiteiten”, denkt Ann Opgenhaffen, adviseur geestelijke gezondheid en toegankelijke gezondheidszorg bij Stad Sint-Niklaas. “Het is een kwetsbare wijk, vanwege het bijzonder hoge aantal eenpersoonsgezinnen. Als stad juichen wij projecten die eenzaamheid willen bestrijden erg toe.” Dat Stad Sint-Niklaas ook een van de partners van Bar Bèta zal worden, is dus al beslist. “Het is een van onze beleidsprioriteiten om in te zetten op mentaal welzijn. Zorg beter toegankelijk maken is al een onderdeel van ons armoedebeleid. Samen met PZ Sint-Lucia bekijken wij nu via welke subsidiekanalen we een terugkerende bijdrage kunnen leveren aan Bar Bèta, zodat het initiatief op lange termijn kan blijven voortbestaan.”

Caitlin kijkt er al naar uit om over enkele maanden vanuit de koffiebar in gesprek te gaan met buurtbewoners. “Zo hoop ik vooral jongeren aan te sporen om over hun problemen te praten”, zegt ze. “Zelf had ik op mijn twaalfde een depressie. Ik verwondde mezelf ook. Maar thuis heb ik dat altijd verstopt. Pas twee jaar geleden, ik was al 22, heb ik hulp gezocht. In het begin durfde ik mijn familie niet te vertellen dat ik in therapie was, maar sinds ze het weten, ervaar ik heel veel steun. Hier is ook gebleken dat ik autisme heb, waardoor ik mezelf beter begrijp. Ik voel me dus veel beter. Daarom kan ik alleen maar aanraden om open te zijn over je problemen en er niet mee te blijven zitten.” Dat kan dit project op een laagdrempelige manier stimuleren.